Σάββατο 30 Νοεμβρίου 2013

Χρεμωνίδειος πόλεμος



                                          

Δύο όψεις νομίσματος του Αντιγόνου B΄
     Η ύστατη προσπάθεια των Αθηνών να ανεξαρτητοποιηθούν από τη Μακεδονική κυριαρχία. Η « Πόλις- Κράτος» έδινε την τελευταία μάχη της απέναντι στην «Ελληνιστική μοναρχία».  Ύστατη προσπάθεια και για τους Σπαρτιάτες να ανακτήσουν πάλι την Πελοπόννησο!
    Οι πηγές μας, ελάχιστες αναφορές αρχαίων συγγραφέων, όπως ο Παυσανίας και ο Πλούταρχος. Ο ιστορικός του 3αι. π. Χ Ηγήσανδρος τον ονομάζει «Χρεμωνίδειο πόλεμο», από το όνομα του εισηγητή της συνθήκης – συμμαχίας , Αθηναίων – Σπαρτιατών, Χρεμωνίδη.
Μακεδόνας αξιωματικός του ιππικού 3ος αι. π.Χ
    Δύο αντίπαλες παρατάξεις: Βασίλειο Μακεδονίας, με βασιλιά τον Αντίγονο Γονατά, και συμμαχία Αθηναίων και Σπαρτιατών, με βασιλιά των Λακεδαιμονίων τον Αρεύς Α΄. Ο Αντίγονος Γονατάς, γιος του Δημητρίου του Πολιορκητή, κατέλαβε τον θρόνο της Μακεδονίας το 227 π. Χ, μετά τη νίκη του επί των Γαλατών στη Λυσιμάχεια της Θράκης. Η Αθήνα ήταν τυπικά ανεξάρτητη και αυτοδιοικούμενη, στην πραγματικότητα είχε χάσει πλέον κάθε ελευθερία κινήσεων στην εξωτερική πολιτική της, εξαιτίας της μακεδονικής φρουράς στον Πειραιά, αλλά και της μακεδονικής παράταξης στην Αθήνα. Ο Αντίγονος, ήθελε να εξασφαλίσει την επιρροή του στην Πελοπόννησο και έτσι αποφάσισε να εγκαταστήσει τυραννίδες σε ορισμένες περιοχές της. Στο σχέδιο αντέδρασε η Αχαϊκή Συμπολιτεία, αλλά και η Σπάρτη.
    Η Αχαϊκή Συμπολιτεία επιθυμούσε να αυξήσει την επιρροή της στην Πελοπόννησο, το ίδιο όμως, και η Σπάρτη με βασιλιά τον Αρεύς Α΄. Έτσι λοιπόν οργανώθηκε μια αντιμακεδονική συμμαχία, η οποία αποτελείτο από πόλεις της Αρκαδίας, τους Ηλείους, τους Αχαιούς, τους Σπαρτιάτες αλλά και πόλεις της Κρήτης. Σ’ αυτήν την αντιμακεδονική συμμαχία προσχώρησε και η Αθήνα. Γνώριζαν όμως ότι δεν μπορούσαν μόνοι τους να αντιμετωπίσουν τον Αντίγονο Γονατά. Στράφηκαν λοιπόν στον Πτολεμαίο Β΄ τον Φιλάδελφο, βασιλιά της Αλεξανδρινής Αιγύπτου, ο οποίος δέχθηκε.
Νόμισμα του Αρέως, βασιλιά της Σπάρτης
    Ο Χρεμωνίδειος πόλεμος κράτησε τέσσερα χρόνια. Ο Αντίγονος Γονατάς επιβλήθηκε σε όλα τα μέτωπα. Στη στεριά σύντριψε Αθηναίους και Σπαρτιάτες ενώ στην θάλασσα τον στόλο του Πτολεμαίου. Η Αττική περιήλθε στη μακεδονική κυριαρχία ενώ η Σπάρτη έμεινε ελεύθερη εξαιτίας της γεωγραφικής της θέσης. Η αδυναμία της Σπάρτης ήταν πλέον έκδηλη, αφού είχε χαθεί ο Αρεύς Α΄. Τέλος, μετά τη νίκη του Αντίγονου Γονατά επί του Πτολεμαίου ήταν κυρίαρχος σ’ όλο το Αιγαίο.

Μακεδόνας σαρισσοφόρος 3ος αι. π.Χ
Πηγή: Στρατιωτική Ιστορία, εκδόσεις Περισκόπιο, σελ. 52-59

Σάββατο 23 Νοεμβρίου 2013

Ιερός Λόχος των Θηβών

                               
     
Ο Κάδμος σκοτώνει τον δράκο, πίνακας του Francesco Zuccarelli
 
Σύμφωνα με τον θρύλο, οι πρώτοι κάτοικοι της Θήβας ήταν οι  «Σπαρτοί», μεγαλόσωμοι άνδρες που εμφανίστηκαν όταν ο Κάδμος έσπειρε στο έδαφος της θηβαϊκής γης τα δόντια ενός φοβερού δράκοντα που σκότωσε με την βοήθεια της θεάς Αθηνάς.
      Μέχρι και τα Μηδικά οι πιο εκλεπτυσμένοι των Ελλήνων έβλεπαν τους Βοιωτούς ως αγροίκους, άξεστους, αμόρφωτους, ανθρώπους που δεν καταγίνονταν με τις  ευγενέστερες πλευρές της ζωής, αλλά αναλώνονταν σε ποταπές απολαύσεις. Η έκφραση «βοιωτικός χοίρος», χρησιμοποιούταν συχνά για τους Θηβαίους!
      
Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, στο βίο του Πελοπίδα, ο Γοργίδας ήταν εκείνος που δημιούργησε τον Ιερό Λόχο από τριακόσιους επίλεκτους άνδρες. Αυτό που πραγματοποίησε ο Γοργίδας ήταν η δημιουργία ενός σώματος στρατού που θα συνδύαζε αφενός το σώμα πολιτών- οπλιτών και αφετέρου επαγγελματιών- οπλιτών! Το πρώτο σώμα, επειδή αποτελούταν από πολίτες, θα κόστιζε πολύ. Το δεύτερο, όμως, επειδή αποτελούταν από επαγγελματίες θα ήταν αναξιόπιστο! Οι πηγές γενικά συμφωνούν ότι οι ιερολοχίτες ήταν περισσότερο από απλώς ένα σώμα επαγγελματιών. Η φιλία που ένωνε τα μέλη του Ιερού Λόχου, ίσως ήταν αυτό που λέμε σήμερα το «πνεύμα της μονάδας».
      
Στο πλαίσιο του Ιερού Λόχου ενθαρρυνόταν και καλλιεργούταν η φιλία ζευγών μελών, όπως του Επαμεινώνδα και του Πελοπίδα! Η βαθιά αυτή φιλία ενέπνευσε και τον Ιερό Λόχο. Το πρότυπο αυτό δημιούργησε κάποιες ερμηνείες, με βασική πηγή τον Πλούταρχο, πως η σχέση ανάμεσα στους ιερολοχίτες ήταν ερωτική. Προφανώς και ήταν ερωτική! Όχι όμως με την σαρκική έννοια όπως σήμερα το εννοούμε, αλλά με την σχέση ανάμεσα στον «καθοδηγητή-εραστή και τον μαθητή-ερωμένο»! Εξάλλου, ο ίδιος ο Πλούταρχος πουθενά δεν αναφέρει ερωτική επαφή, όπως το εννοούμε σήμερα! Μάλιστα, ο ίδιος ο Πλούταρχος μας παραδίδει τα λόγια του Φιλίππου , όταν αντίκρισε τους νεκρούς ιερολοχίτες κατά την μάχη της Χαιρώνειας. Με δάκρυα στα μάτια ο Φίλιππος είπε: «είθε να έχει κακό χαμό όποιος υπονοήσει ότι αυτοί οι άνδρες έκαναν ή υπέφεραν κάτι κακό».
      Το 375 π.Χ  ο Ιερός Λόχος συγκρούεται στην Τεγύρα με τους τρομερούς Σπαρτιάτες και τους συντρίβει. Ο Πελοπίδας σχημάτισε μια σφήνα με τους 300 άνδρες του και έπεσε ορμητικά πάνω στην σπαρτιατική φάλαγγα. Η « λοξή φάλαγγα» των ιερολοχιτών, όπως έμεινε στην ιστορία, ήταν η συγκέντρωση της δύναμής της στη μία από τις δύο πλευρές και η χρήση αυτής ως πολιορκητικού κριού, για κρούση επί του ισχυρού του αντιπάλου. Επρόκειτο, δηλαδή, για έναν ζωντανό πολιορκητικό κριό με βάθος φάλαγγας 50 ανδρών, την ώρα που οι άλλες ελληνικές πόλεις δεν ξεπερνούσαν το βάθος φάλαγγας σε 12 άνδρες!!
2 Αυγούστου του 338π. Χ η ιστορία του Ιερού Λόχου φθάνει στο τέλος. Στη μάχη της Χαιρώνειας , τα 300 περήφανα τέκνα της Θήβας δεν παραδόθηκαν και πολέμησαν μέχρις εσχάτων! Η Θήβα καταστράφηκε από τον Αλέξανδρο και η Ανατολή του Μακεδονικού Ελληνισμού ξεκινούσε!!!
Λοξή φάλαγγα

ΘΗΒΑΙΟΣ ΟΠΛΙΤΗΣ